اوز تورک دریچه سی

کیچیره سیز!

سیز بهار میسیز؟

آز گینه ایسلتسک،

تینسیز می بیزنی؟!

سیزگه تینگ،

یشه گن ایدیک بیزهم.

سیزگه شعرلر یازیب،

قوشیقلر ایتردیک کو!

بیز یالغیز ایکنلریمیزده،

باشیمیزنی کوکرگینیزگه آلیب،

تینچلیک بغشلردینگیز.

ساچلرینگیز تولقینلنردی ایلکه لرینگیزده.

پرماق اوچلرینگیزده،

سیوگی نقشلری.

کولیشینگیزدن،

یاروغلنردی قاره موز قیشلر!

دوامی: نادر

انه ینگی کؤن کیلدی

انه ینگی کؤن کیلدی

انه ینگی کؤن کیلدی

(انه نوروز کیلدی

قویاش وآی و یولدوز

یوزینی آچیب کیلدی،

یر یوزیده ینگی کؤن

گللرین ساچیب کیلدی.

ینگی کؤنینگ تؤییگه

ینگی ایل کیلینچگی،

تؤیغو بیلن قوانچلر

بؤینیگه تاقیب کیلدی.

انه ینگی کؤن کیلدی

انه ینگی کؤن کیلدی

دوامی: تورکستان اوغلانلری

قره!

خاطیره لرین،

 عذابلرگه چومیلگن دیره زه سیدن،

سین سیزلیک ایچیمگه سودرب،

اوتدی ینه بیر موسوم.

سینی؛

توشونچه لریمنینگ آقساق یوللریده،

میلیون بار اویلب،

یالغیزلیگنی هم اورگندیم!

***

سین؛

کوزلریمگه یوسین کبی اوسیب قره گونچه،

کیمنی ییغلب،

کیمنی کولدیم!

قودک بولیب سیندیردیم-و

عصیانچی بولیب سیندیم!

سیندیریشگه قورقگنیم قاعده لرنینگ،

بوکورلری بیلن اوتدیم سیوگی چوللریدن.

دوامی: نادر

سین؛

سیزمسنگ هم،

بو شهرده اولماقده بیتته سی!

و شهرلر اولماقده بیر مه  بیر،

یوقلیغینگدن سری!

اولیمگه تینگ پیتده،

اومید یششگه ایلچی بولالمه دی!

و خیاللریم،

یولینماقده ایلمک ایلمک!

کیچه؛

میندن کتته راق؛

و کوزلریمگه تیگه آلمه یمن،

چیکسیز قارانقوده!

کوزلریمسیز؛

توشلریم هم اجل گه یینگیلگن!

اوزی توشلر نیمه گه یرر ایدی؟

برچه سی سینینگ یوقلیغینگ!

و مینیم بارلیگیم ایمس،

بارلیگیمنینگ خاطیره سی!

دوامی: نادر

ای قلمیم

قلمیم

قلمیم یاز گویچ باریچه

یاداما بورینگ دینگله مه

 ایلری گیت .

دانه دانه ، یاز سوزلری

اناندیرگیلا جاگینگه

یاینات هر گوران گوزلری

دوامی: یگیت

ایککی قشاق بیربولیب بای بولمه لی

تامچی – تامچی یاغیبان لای بولمه لی

یورتینی پارلاق تمان ایلتماق اوچون

بیری یولدوز ایککیسی آی بولمه لی

اوز بابا اجدادلری سینگری بولر

آت گه تیمور، تاغگه آلتای بولمه لی

کوکسیدن – کوکس لرگه سوزنی اوتکه زیب

ایل- اولوس آغزیده نای – نای بولمه لی

دوامی: آنه یورتیم

سیلاولر نینگ اسلام قاعده لریگه ماس توشیشی وخلق نی سیلاولرده قتنه شیشگه ترغیب قیلیش یوللرنی مباحثه قیلیش مقصدی بیلن ایریم دینی عالم لر پایتخت کابلده انجمن اوتکزگنلر، اوشبو انجمنده سوز یورتگن دینی عالم لرایسه اسلام نقطه نظردن سیلاولرنینگ مشروع لیگینی ایتگنلر

اوشبو انجمن افغانستان نینگ اسلامی تدقیقات مرکزی تمانیدن یولگه قویلگن ایدی، سیمنار ده تورلی قوریلمه لر اعضالیگیده بولگن دینی عالملر اشتراک ایتگن ایدیلر

افغانستان اسلامی تدقیقات مرکزی نینگ مسولی مولوی عطا الرحمان سلیم اوشبو انجمن نینگ یولگه قویلشدن اساسی مقصد دینی عالملر نینگ هربیری خلق نینگ سیلاولرده قنه شیش اوچون ترغیب قیلیش وظیفه سینی اوزضیمه سیگه الیش ، همده خلق نینگ مسجد لر ، تکیه خانه لر ارقه لی سیلاولرده ترغیب قیلیش دیه بهاله دی

دوامی: یاشلر

حسیـــن بایقرا نوایی حقیــده...

      علیشیر نوایی و حسین بایقرا اؤرته سیده گی مناسبلر انچه ین چقور. بو مناسبتلر ایمکداشلیکدن(بیر آنه دن سوت ایمیشگن)امیر کبیرلیک(اولوغ امیر)درجه سیگچه کؤتریله دی.حسین بایقرا نواییدن اتیگی تؤرت یاش کتته بؤلگن.اولر مکتبداش بؤلیشگن. کیچیکلیکده یاق إیکاوی اؤرته سیده دوستلیک رشته سی محکم باغلنه دی. بوندن تشقری نوایی نینگ آته و آنه سی تیموریلرگه اوروغداش و قرینداش هم حسابلنیشگن. بو حقیده نوایی نینگ سؤزلری بار:

آتم بو آستان نینگ خاک بیزی،

آنم هم بو سرا بـوستان کنیـزی.

      نوایی اؤزینینگ اولکن ایجادی و قیمتلی اثرلریده هر تامانلمه ایجابی صفتلری بیلن حسین بایقرانی کؤپ باره ایسله دی.حتـّا نوایی«مجالس النفایس»اثری نینگ بیر بابینی(8-مجلس)حسین بایقرا ایجادیگه بغشله یدی.

دوامی :تیل و ادبیات

خلق ارا آنه تیللر کونی مناسبتی بیلن، افغانستان اسلامی جمهوریت باش قوشونلری ارکان رئیسی و افغانستان ملی اسلامی جنبشی نینگ اساسچیسی و رهبری حرمتلی الحاج سترجنرال عبدالرشید دوستم نینگ پیامی.   

1389 ینچی ییل، حوت آیی نینگ ایککینچیسی، پایتخت کابل

بسم الله الرحمن الرحیم

اوشبو خلق ارا آنه تیللر احتفالی نینگ حرمتلی قتنه شووچیلری، بیلیمدانلر، تیل شناسلر، ادب سیور و مدنی شخصیتلر، همده بوگونکی احتفال باشقروچیلری،     اسلام علیکم و رحمته الله و برکاته!

بیر استول؛

بیر نیچته قاغاذ،

خیالینگ،

ساغینچینگ

و من!

قره! اویله گنینگ دیک ایمس.

مین انچه لر هم یالغیز ایمس من!

***

ساغینچینگ اینگ یقین دوستیم،

خیالینگ ایسه سیرداشیم ،

و گاغاذلر صبیر تاشیم!

هر کیچ؛

اولر بیلن بیرگه،

اوچرمیز سماگه یو،

قونرمیز یولدوزلرنینگ،

تینیق دریالرده،

چومیلیش ضیافتیگه!

و آسمان بغریده آی،

خیالینگ،

مین،

 کیپریکلریمنینگ،

دوامی: نادر

عبیدالله خان عبیدی

اؤن آلتینچی عصر اؤزبیک ادبیّاتی

نسبنامه سی

عبیدالله سلطان،عبیدی(تؤلیق اسمی: ابوالغازی عبیدالله بهادرخان آته سی سلطان محمود آته سی شاه بوداغ آته سی ابوالخیرخان) 1487-إینچی أیلی خوارزمنینگ وزیر شهری یقینیده گی تیرسک محلله سیده تؤغیله دی،(ائریم منبعلرده بخارا،دیب کؤرسه تیلگن)؛1540-إینچی أیلی بخارا ده دنیادن اؤته دی وبخاراده گی  میر عرب مدرسه سیده دفن ایتیله دی.شیبانیلر سلاله سیدن بؤلگن حکمدار.محمّدخان شیبانی نینگ جیه نی،محمود سلطان نینگ اؤغلی.آته سی نینگ التماسیگه کؤره اونگه خواجه عبیدالله احرار ولی اؤز اسمینی بیرگن.

دولتچیلیک فعالیتلری

عبیدالله خان عبیدی عمه کیسی شایبانی خان نینگ خوارزم،بلخ،هرات و مشهدگه قیلگن حربی یوریشلریده قتنه شه دی.او ،شایبانی خان نینگ اؤغلی تیمور سلطان اسماعیل 1 صفوی بیلن ایلچی المه شیب تینچلیک بیتیمی توزیشگه اورینه دی.شایبانیلردن بؤلگن کؤچکونچی خانگه نایبلیک قیله دی.1511-إینچی أیلی بخارا حاکمی بؤلیب إیش یوریته دی.سمرقند،تورکستان جنگلریده دشمنلریدن ینگیله دی.عبیدالله کؤل ملک جنگیده غلبه قازانیب،قئته دن بخارا و سمرقندنی ایگلله یدی.1513-إینچی أیلی عبیدالله خان خراسانگه هجوم قیلیب صفویلرگه قتتیق ضربه بیره دی.مرو حوارزمنی ایگللب،او یرگه اؤغلی عبدالعزیز خاننی حاکم قیلیب تیعینله دی. عبیدالله خان تورکی عنعنه گه کؤره شیبانیلرنینگ اینگ کیچیک وکیلی اؤله راق 1533-إینچی أیلی بخارا خانی ایتیب تعینلنه دی. عبیدی (عبیدالله خان اؤزبک هم دیب یوریتیله دی)هراتنی قؤلگه آلیب،صفویلرنینگ تورکستانگه سیزیب کیریشیگه تؤسقینلیک قیله دی. عبیدالله خان اؤز حکمدارلیگی دوریده قوریش،تعلیم و معرف إیشلریگه کتته اهمیت قره ته دی. بخاراده گی میرعرب مدرسه سی عینن عبیدالله خان تشبــّثی بیلن قد کؤتره دی.

دوامی: تیل و ادبیات

جنوبی تورکستان ضیالی کوره شچلریدن

 سیّدمحمّد دروگر

دنیادن کؤز یومدی.

مرحومنینگ حیاتنامه سی

افغانستان اؤزبیکلری اؤزی نینگ بیر جانکویر،مللتپرور،شاعر و مدرّس اؤغلانیدن جدا بؤلدی.سیّدمحمّد دروگر انه شو صفتلر گه سزاوار،کمترین بیر مللی شخصیت ایدی.او عمرینینگ کتته قسمینی وطن فرزندلرینی تربیه لشدیک شرفلی إیشگه بغیشله دی.

دوامی. تورکستان اوغلانلری

سینینگ شه هر؛

 آلیب باشینگنی کیتگن،

کوندوز یالغانلرینینگ بی ثمر کودوکلریگه!

مینینگ شه هر ایسه اویقوده یاتگن!

او سینینگ،

بو هم مینینگ شه هر!

مینینگ شه هرنینگ کیرلری،

اوزجرلیککیده کومیلگن!

سینینگ شه هرنینیگ کیرلری،

یاروغلرنی کیرلتگن!

مینیگ شهرده؛

برچه کینولرنینگ سونگی یامان.

و بولوتلر هم یامغیرلرنی ایه گن.

سینینگ شهرده،

سیوگیلر اوتمیشده یو،

کینولرنینگ سونگی یالغان!

بری بیر عجاییب یشش!

دوامی: نادر

                                                                 اسقد مختار

قاره دامله

قیشلاغیمیز شاوّه سای نینگ یسسی ساحلی بؤیلب چؤزیلیب کیتگن. شوندۀ چؤزیلگنکی، ریگی تیکــّه قیرغاققه چیقیب قره سنگیز،شکلی خوددی کتته کان یشل چومالیگه اؤخشه یدی: بیلی إینگیچکه،باشی اوزیله ی دیب توریبتی. شونینگ اوچون قیشلاغیمیزنینگ آتی هم إیکیته :«باشی»یعنی شاوّه سای نینگ یؤقاری آقیمیده گی کیچیک قیسمی بالاکپه، ایته گی- قویی کپه دیب اته له دی.قیشلاق ناحیه مرکزیگه ائلنتیریلگندن بیری،ائنیقسه قویی کپه حسابیگه ینه هم یائیلیب،عجبت آور(حیرتلنتیروچی)کینت بؤلیب قالدی. یری تاشلاق، هر بهار سای تاشیب،سیل کیلیب قالسه هم،خلق منه شو ساحیلگه نق(خوددی)یاپیشیب آلگندۀ،اهالی کؤپه ویره دی : سوو سیراب،باغ- توتش.

بالاکپه بؤلسه یر سیز،سیقیق جای،تاغ-تاش آره سیده رواجلنمی قالیب کیتدی.مکتبی هم پستککینه سینج- سواق بناده،تؤرت صنفلی باشلنغیچ مکتب.مکتبنینگ جانی ایسه - بالاکپه نینگ بیردن بیر ضیالیسی قاره دامله(استاذ-اVقیتوی).

بو لقب بؤلسه کیره ک،چونکی او کیشی اونچه قاره ایمسدیلر،اصلی آتلری قاره وای(قاهر بای)بؤلسه احتمال،بیز بیلمه دیک،إیش قیلیب کتته- کیچیک همّه اونی آرقه وارتدن (بیراونینگ آرقه سیدن)قاره دامله،اؤزیگه ایسه دامله دیگوچی ایدی. 

دوامی: تیل و ادبیات